Ontworpen in een klassieke kruisvorm is de Barbara kerk een late vertegenwoordiger van de neo-gotische periode. Zijn ontwerper, de architect Herman Kroes, zocht naar een ruimtelijk gebouw binnen de klassieke grondpatronen. Hij ontwierp een kerk die géén pilaren had en daarom geen zijbeuken kende. Vrij zicht op het hoofdaltaar vanaf alle banken in de kerk.
De wijze waarop hij dat bouwtechnisch realiseerde is vooruitstrevend en revolutionair. Een overgangsvorm van de neogotische bouwperiode naar de ruimtelijke “koepelkerken” in de jaren daarna. Om die reden heeft de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed de kerk in 2003 tot Rijksmonument verklaard; een eretitel die verplichtingen met zich mee brengt.
In de grote restauratie van 2010-2011 is het gebouw van top tot teen onderhanden genomen. De bouwkundige staat was/is prima maar het groot onderhoud en de reparaties na de bominslag in 1945 vroegen om ingrijpend maatregelen. Van een compleet nieuw leien dak tot aan de restauratie van de gebrandschilderde ramen en van het lood- en zinkwerk tot aan de houtwerk in de torenspits.
Bij deze gelegenheid is de kerk “bij de tijd” gebracht door de vernieuwing van de verwarming, de bankenopstelling en de invoeging van een toilettengroep. Alles in de stijl van de kerk en daarom nauwelijks zichtbaar op één uitzondering na. De ramen in het koor zijn een ontwerp van de kunstenaar Michel van Overbeeke die vijf maal de figuur van Barbara heeft weergegeven. Vol symboliek en via herkenbare afbeeldingen de verbinding met Vreeswijk voorstellen.
Een inspiratiebron voor onze gemeenschap en geïnteresseerde bezoekers.
3e Barbarakerk aan de buitenkolk
Barbara was een veelgenoemde heilige in de middeleeuwen. Haar standvastigheid in het geloof en haar dramatische dood door het zwaard van haar vader spraken blijkbaar tot de verbeelding. Alle vier opeenvolgende R.K. kerkgebouwen in Vreeswijk zijn naar haar genoemd. Van de oudste kerk uit het toenmalige Fresionouuic (9e eeuw) is niets bewaard gebleven. Haar opvolger, die heeft gestaan op het huidige kerkhof van de Hervormde Gemeente, is in 1585 door de Spanjaarden verwoest. De derde Barbarakerk, gebouwd in 1806 aan de Bovenkolk, kort na de Franse Revolutie, heeft meer dan een eeuw onderdak geboden aan de gelovigen in Vreeswijk.
Uit deze 3e kerk stammen onder andere de huidige kruiswegstaties en heilige beelden van Mengelberg.
In de huidige 4e kerk benadrukken de glas-in-lood ramen uit 2010, voorstellende 5x Barbara, de naam van deze kerk, onuitwisbaar in glas in lood. Vier Barbarakerken in 12 eeuwen gaven de gelovigen blijdschap, vertrouwen, moed en hoop in voorspoed en tegenspoed.
Een geschenk dat ons in de schoot is geworpen. Met dank aan de visie, het doorzettingsvermogen en inspanning van onze voorouders die in 1909 de eerste steen hebben gelegd. Al één jaar (!) later kon de kerk op 14 juli 1910 worden ingewijd. De kruiskerk in de traditionele neogotische traditie maar toch … een doorkijkje naar nieuwe bouwvormen. De kerk heeft geen zijbeuken waardoor alle gelovigen een onbelemmerd zicht hebben op het hoofdaltaar. Herman Kroes heeft als architect een constructie bedacht waarbij de zijwaartse druk van het 13 meter brede gewelf vernuftig kon worden opgevangen.
De Barbarakerk is meer dan een gebouw. Het is een plaats waar gedankt en gebeden wordt, waar gerouwd en getrouwd wordt, waar we onze diepste verlangens, smeekbeden en dankzegging aan Hem voorleggen. De inrichting van het kerkgebouw helpt ons daarbij.
Die inrichting komt deels uit haar voorganger aan de Buitenkolk. Met name de beelden van Mengelberg en de statiën zijn daarom van voor 1910, Veel van de inrichting is door de gelovigen in de loop van de tijd geschonken, zoals de Godslamp (edelsmid Van Hout) en de 8 kandelaars (G. Brom). Veel is ook aangeschaft door financieel gezamenlijk de handen ineen te slaan. Denk daarbij aan de doopvont van de Utrechtse koperslager Van Roosmalen of de koorafsluiting door de smid Kniep.
Uit de periode van de grote restauratie (2010-2011) stammen de nieuwe koorramen, ontworpen door Michel van Overbeeke en vervaardigd door Glasbewerking Bedrijf Brabant. Vijf maal Barbara, gerealiseerd in überfang glassoorten waarin tekeningen zijn uitgeëtst. De voorstellingen hebben betrekking op het leven en dood van de Heilige Barbara alsmede de verbinding met Vreeswijk. Veel symboliek maar ook hele herkenbare voorstellingen zijn in deze ramen verwerkt.
De restauratie van 2010-2011 en het voortdurende onderhoud en de projecten om haar “bij de tijd” te houden.
