Voordat de Sint-Nicolaaskerk in 1875 in gebruik werd genomen, werd al vanaf 1688 gekerkt in de schuurkerk aan het Overeind (nu: de Malapertweg). Deze schuurkerk stond ongeveer daar waar nu de Structuurbaan en de Malapertweg elkaar kruisen. Dit kerkje was inmiddels te klein geworden. Daarom werd in 1870 een stuk bouwgrond aangekocht, gelegen op de plaats waar nu de Schoolstraat loopt, met de bedoeling om daar een nieuwe kerk te bouwen. In verband met problemen met zijn gezondheid vertrok de zittende pastoor C.H. van der Grindt begin maart 1873 naar een kleinere parochie (Benschop).
Op 16 maart 1873 werd Gerardus Wilhelmus van Heukelum (1934-1910) benoemd als (bouw)pastoor van Jutphaas. Hij is vernoemd in de Van Heukelumstraat. Van Heukelum liet het oude kerkje weer wat opknappen, maar bracht ook de bouw van de nieuwe kerk ter sprake: de grond was er immers al. Door een speling van het lot kon een gunstiger gelegen stuk grond worden verkregen, namelijk dat waarop de huidige kerk nu staat: Utrechtsestraatweg 8. De kerk werd gebouwd op het landgoed van Huis Zwanenburg in Jutfaas. De mooie smeedijzeren ingang en het ornament wat is ingemetseld in de pastorie is nog het enige wat hiervan over is.
Architect Wilhelm Viktor Alfred Tepe (1840-1920), die als een van de belangrijkse Nederlandse grondleggers van de neo-gotische architectuur van de wordt beschouwd, maakte een nieuw plan. Reeds op 2 maart 1874 vond de aanbesteding plaats. Aannemer N.H. Peters uit Hilversum kreeg de opdracht. De bouwkosten bedroegen fl. 61.500,- (nu ongeveer € 28.000,-). Op 11 mei 1874 werd de eerste steen gelegd door mgr. A.I. Schaepman (1805-1882), aartsbisschop van Utrecht.
Precies één jaar later, op 11 mei 1875, werd de kerk door hem ingewijd. De kerk is een zuiver voorbeeld van neo-gotiek. Ze werd ontworpen naar de inzichten van het Sint-Bernulphusgilde; daarvan maakten onder meer de Duits-Nederlandse beeldhouwer F.W. Mengelberg (1837-1919), de utrechtse firmant, glasschilder H. Geuer, siersmid A. Kniep en edelsmid Gerard Bartel Brom (1831-1882) deel uit. Bij de oplevering was het interieur nog kaal en wit. Er is nog dertig jaar gewerkt aan de verdere inrichting en schilderingen o.a. door eerdergenoemde kunstenaars. Er zijn diverse kunstwerken aanwezig, zelfs uit de Middeleeuwen.
Het orgel van de St. Nicolaaskerk dateert van omstreeks 1525 en is toegeschreven aan Jan Covelens. Het heeft als ‘zwaluwnest’ tegen de wand van de Nieuwezijdse Kapel te Amsterdam gehangen. In 1636 voorzag Levinus Eekman het van een tweede klavier. Na verloop van tijd werd het instrument op de zolder van de kapel opgeslagen, totdat pastoor van Heukelum uit Nieuwegein het in 1871 kocht voor de nog te bouwen St. Nicolaaskerk. Vanwege de rijk gedecoreerde laatgotische kas heeft het indertijd de toon aangegeven voor het ontwerp van de kerk en haar interieur. Het beeldhouwwerk van de kas is gerestaureerd door Friedrich Wilhelm Mengelberg. Maarschalkerweerd bouwde in de kas een nieuw orgel, met gebruikmaking van veel oorspronkelijk pijpwerk. De dispositie werd romantisch en registers als Gemshoorn, Tertiaan, Sesquialter en Quint moesten het veld ruimen ten faveure van de Flûte Harmonique, Doublette, Fernfluit en Violoncel.
In 1967 werd het instrument gerestaureerd door J.J. Elbertse & Zoon te Soest, die daarbij onder andere de gehele klaviatuur vernieuwde.
Bronnen: Utrechts Orgellandschap door Bert Wisgerhof en de kerkgids van de Taborparochie Nieuwegein.
Bisschop Nicolaas van Myra (4de eeuw) wordt in zowel de Latijnse Kerk als de Byzantijnse Kerken vereerd. Zijn liturgische feestdag is 6 december. Op hem is het kinderfeest Sinterklaas gebaseerd. Sint-Nicolaas heeft in het Oosten de bijnaam ‘De Wonderdoener’.
Het geboorte- en sterfjaar van Nicolaas (Νικολαος, Nikolaos = ‘de overwinning aan het volk’) zijn onbekend. Over het algemeen wordt aangenomen dat hij monnik was en omstreeks het jaar 300 tot bisschop van de Klein-Aziatische havenstad Myra werd gekozen. Tijdens een golf van christenvervolgingen zou hij rond 310 zijn gearresteerd en gefolterd. Nicolaas nam deel aan het Concilie van Nicea in 325.
Beschermheilige van de kwetsbaren
De historische gegevens over Sint-Nicolaas zijn zeer schaars. De legendarische wonderverhalen over zijn heilig leven zijn daarentegen talrijk. Die maakten hem tot beschermheilige van alle mogelijke groepen in de samenleving (kinderen, zeelieden, kooplieden, ongehuwde vrouwen, enz.).
Sint Nicolaas is toch als heilige afgeschaft?
Integendeel. Bij de liturgische vernieuwing van het Tweede Vaticaans Concilie heeft men besloten de heiligenkalender op te schonen. Dan komt er ruimte voor meer recente heiligen. Maar de oude heiligen mogen nog steeds worden vereerd. Ook Sint Nicolaas.
Over hem is niet veel bekend. Hij was bisschop van de stad Myra aan de zuidkust van het huidige Turkije. In 325 nam hij deel aan een beroemde bisschoppenconferentie. Daar werd nagenoeg de tekst opgesteld die wij op zondag nog steeds in de kerk bidden als de Geloofsbelijdenis.
Het verhaal van de drie meisjes
Beroemd is het verhaal van de drie meisjes. Nicolaas was een jaar of achttien, en vroeg zich als serieus christen af wat hij moest doen met de flinke erfenis die zijn overleden ouders hem hadden nagelaten. Verderop in de straat woonde een schoenmaker met drie dochters. De man had te weinig geld om een bruidschat te bekostigen, zodat de meisjes besloten te gaan tippelen. Als goed christen gruwde Nicolaas bij dat idee. Hij nam een zakje geld (anderen zeggen, een klompje goud in een doek), sloop er in de nacht mee naar het huis van de dochters en gooide het naar binnen. Zielsgelukkig arrangeerde de vader meteen een huwelijk voor zijn oudste dochter. Dit herhaalde zich voor de andere twee.
Het verhaal van de hongersnood
Ooit heerste er hongersnood in zijn bisdom. Tijdens een hevige storm zochten schepen beschutting in de haven. Ze bleken volgeladen met graan, en van Egypte onderweg naar de Zwarte Zee. Nicolaas wendde zich tot de kapitein: “Mijn mensen komen om van de honger. Laat wat zakken graan op de kade achter.” “Maar heilige vader, dat kan niet. Ze zijn bij mijn vertrek gewogen. En ze worden weer gewogen bij aankomst. Als dat niet klopt, voelt u wel wie ze van diefstal verdenken.” Nicolaas bleef aandringen: “Doe het toch maar op mijn verantwoording.” Tenslotte liet de kapitein twee rijen zakken op de kade deponeren. Nicolaas deelde meteen de ene helft uit voor onmiddellijke consumptie. De rest liet hij op de velden uitzaaien. Hongersnood voorbij. Bij aankomst in de Zwarte Zee bleek dat de schepen nog altijd evenveel graan hadden als bij hun vertrek uit Egypte. Broodwonder!
Kunnen wij hier iets mee? Als het nu eens niet om graan gaat, maar barmhartigheid, hartelijkheid, vergevingsgezindheid, naastenliefde…?
Deze tekst is overgenomen van de website www.heiligen.net. Als u meer wilt lezen over Sint Nicolaas bezoekt u dan de pagina: Nicolaas van Myra
Als beschermheilige siert Sint-Nicolaas vele wapens van steden en kerken, zo ook zijn zijn attributen terug te vinden in het logo van onze Nicolaaskerk. Hij kent o.a. als attributen drie gouden bollen. Die verwijzen naar de legende waarin wordt verteld hoe hij drie zussen uit de armoede en schaamte heeft gered door heimelijk drie zakken met goud in hun huis te gooien.
De neogotische Nicolaaskerk is uniek in zijn soort en omdat een plaatje vaak meer zegt, dan een omschrijving van de schoonheid en (artistieke) rijkdom van het gebouw, vindt u hieronder een foto impressie van de Nicolaas kerk.
Bronnen: Het fotoalbum is tot stand gekomen met o.a. foto’s van de website Kerkfotografie.nl, bezoekt u deze mooie website voor meer foto’s.
Op afspraak en bij voldoende belangstelling worden rondleidingen georganiseerd door de vrijwilligers van de Nicolaaskerk, waarbij u verteld wordt over de rijke historie van het gebouw en haar vele (verborgen) kunstschatten. Heeft u belangstelling voor een rondleiding, neemt u dan contact met ons op via het het Nicolaas kerkcentrum (geopend op werkdagen van 09.00 tot 12.00 uur, telefoon: 030-603 12 94). Ook voor educatieve doeleinden (scholing en materiaal voor werkstukken) neemt u contact met ons op.
