Een hongerdoek, is een doek dat tijdens de veertigdagentijd (de vastentijd) wordt gebruikt. Deze traditie gaat terug tot de middeleeuwen en had als doel om ons als gelovigen te helpen om ons te concentreren op bezinning en boete tijdens de vastentijd.
De aankomende periode besteden we wekelijks aandacht aan dit hongerdoek ‘Samen dromen – Liefde zij daad’. Het is geschilderd door de uit het Duitse Erfurt afkomstige kunstenares Konstanze Trommer.
Het hongerdoek toont een eiland met kinderen uit verschillende landen, wat vragen oproept over hun toekomst en levensomstandigheden. Wij dragen de verantwoordelijkheid om een leefbare wereld voor onze kinderen achter te laten. Op de website plaatsen we elke week een korte beschouwing over dit doek om in deze tijd inspiratie en nieuwe wegen te vinden. Het centrale thema voor de komende weken is ‘Pelgrims van Hoop’.
Centraal, in het midden staat een tent. Je zou kunnen denken aan vakantie, camping, plezier hebben, rust. Maar je kunt ook denken aan de tentenkampen van vluchtelingen of van mensen die opgevangen worden na een ramp waarbij ze alles verloren hebben.
In de bijbel wordt het woord tent ook bedoelt als wonen, in een tent verblijven. Het Woord dat God is verbleef onder de mensen in een tent. We hoorden dat twee weken terug ook, de Ark van het Verbond welke in de centrale tent stond.
De tent op het hongerdoek zou dus Gods aanwezigheid kunnen symboliseren, zoals ook in Exodus is te lezen.De tentrand aan de linkerkant is voorzien van gouden arceringen verwijst eveneens naar Gods aanwezigheid, gesymboliseerd door de tent.
De tent is ook een verwijzing naar het ‘gemeenschappelijk huis’, de aarde waarop we als mensheid samen met alle andere schepselen leven. Paus Franciscus vraagt hier aandacht voor in de encycliek Laudato Si. Het is in ernstig gevaar!
Zo te zien heeft de tent geen scheerlijnen, is niet verankerd. De tent zal soms geen beschutting meer kunnen bieden en meegesleurd kunnen worden. Een onzekere toekomst voor de kinderen die er verblijven. Ook vluchtelingen gaan een onzekere toekomst tegemoet. Of mensen die noodgedwongen in een tent moeten verblijven omdat hun huis kapot geschoten is.
In de niet verankerde tent klinkt de situatie van vele slachtoffers van klimaat verandering, van verlies van natuurlijke hulpbronnen en levensruimte van de door oorlogsgeweld getroffenen, door.
De tent staat symbool voor een steeds mobielere fragielere en meer onzekere wereld. Het is een tijdelijke behuizing, met beperkte bescherming.
De tent kan dus op twee manieren worden uitgelegd. Enerzijds Gods beschermende aanwezigheid, maar aan de andere kant ook overgeleverd zijn aan de elementen van het weer, oorlog, of onzekere situaties die niet meer onder controle is.
Op de hongerdoek ziet u geen woestijn, maar wel een soort zandbank, of eerder een eiland uit zand, midden in het water. Op het eiland zijn kinderen actief, uit alle streken van deze wereld. We zien kinderen uit Brazilië, Nigeria, Afghanistan en India. Maar ook kinderen hier uit het westen. Alles bij elkaar lijkt het wel een soort Ark van Noach, maar dan in plaats van dieren… kinderen.
Het lijkt wel een of ander vakantiekiekje, maar wie verder kijkt zal zich toch de nodige vragen stellen. Hoe komen deze kinderen uit alle windstreken op dat eiland? En vooral, kunnen ze eraf? En zo nee, waarmee kunnen ze zich voeden, waar halen ze het water dat ze nodig hebben vandaan? Is er wel toekomst voor deze kinderen.
Kinderen kunnen misschien meer dan wij volwassenen nog dromen van de toekomst. Een toekomst die zij gestalte moeten geven door samen te dromen en daarna de handen uit de mouwen te steken. Maar alle kinderen op de hongerdoek zijn ook altijd iemands kind, iemands kleinkind. Het meisje vooraan in de rubberboot draagt een zwemband om haar arm met daarop de tekst ‘oma’.
Dat wijst ons erop, aan het begin van deze Vastentijd, dat wij een grote verantwoordelijkheid hebben voor de wereld die we onze kinderen en kleinkinderen nalaten. We zullen wat onze economie betreft, wat onze manier van leven betreft, wat onze omgang met het milieu betreft, toch over een andere boeg moeten gooien willen we onze kinderen en kleinkinderen nog een wereld nalaten waarop ze menswaardig kunnen leven. Mag de vastentijd ons de nodige inspiratie geven om nieuwe wegen te vinden.
