Meditatie op dinsdag

Al vanaf de jaren ’80 is er in Nieuwegein een meditatiegroep. Elke dinsdag kwamen mensen bij elkaar om na te denken en in te keren. En als zij willen: mee te delen wat er in hen omgaat naar aanleiding van enkele persoonlijke vragen.

Pater Herman Wijtten en Agnes van der Reep maakten de meditaties. Na het overlijden van Herman maakt Agnes nu elke week de tekst.

De fysieke bijeenkomsten zijn niet meer in de Emmaus kerk, maar bij iemand thuis. In die bijeenkomsten worden ook andere teksten gebruikt dan de meditaties van Agnes.

Contact

De laatste vier meditaties

De laatste vier meditaties staan hieronder op de tabbladen.

Meditatie Goede Week
Meditatie 19 maart
Meditatie 12 maart
Meditatie 5 maart
Meditatie 27 februari
Vier meditaties over 'Laudate Deum'

Palm/Passiezondag

Matteüs 21, 9-10

De mensen zongen hardop: “Hosanna, Zoon van koning David, gezegend Hij die komt in de Naam van de Heer! Hosanna in den hoge!”
Toen Jezus Jeruzalem binnentrok, werd de hele stad opgewonden. De mensen vroegen: “Wie is dat?” Het volk antwoordde: “Dit is Jezus uit Nazaret in Galilea.”

Soms zijn in het evangelie van Palmzondag deze twee verzen de afsluiting. Dit jaar toevallig niet, maar wat een interessante verzen. Wat betekent dat woord Hosanna eigenlijk? Het woord blijkt twee betekenissen te hebben. Het wordt ten eerste gebruikt om God of een koning toe te roepen, als die geëerd wordt. Maar de belangrijkste en tweede betekenis is: help mij toch.

Natuurlijk zijn wij blij dat wij leven, maar wij leven op dit moment wel in onzekere tijden. Dus roepen wij ook naar de Eeuwige. Help. Red mij. De twee betekenissen mogen naast elkaar staan. Bij de ene betekenis zien wij in dat de Eeuwige dingen kan die wij niet kunnen. Bij de tweede betekenis vragen wij of de Ene ons nabij kan blijven in moeilijke tijden: wij geloven dat God het vermogen heeft ons te redden naar lichaam en geest.

Maar de laatste zin is ook belangrijk denk ik. Want wie is Jezus eigenlijk? De man die op een ezel reed en werd toegejuicht. De man die door het corrupte machtssysteem in zijn eigen land onschuldig moet lijden en zelfs sterven. Een man die tijden kent waarin hij wordt verguisd en tijden dat hij wordt geëerd. Een man die de weg gewezen heeft, het voorbeeld heeft gegeven, in alle opzichten mens is geweest. Wie is Hij? Wie is Hij voor mij? Op dit moment in mijn leven? Een herder, een leidsman, een profeet? Redder? Wie is Hij?

Witte Donderdag

Afscheid nemen
doet bijeen komen,
vallend avondrood
uit de voorbije dag vandaan.
Een laatste woord wordt gezegd,
een laatste gebaar gesteld.
Een geschenk wordt gegeven,
brood en wijn,
Lichaam en Bloed,
aan ons gegeven,
sacrament van liefde,
heilige Eucharistie
tot op vandaag.

Doe dit
om Mij te gedenken.
Vergeet Me niet!
Voor jou
ben Ik geboren,
voor jou
ben Ik Blijde Boodschap,
voor jou ga Ik
de weg  van sterven en verrijzen.

Was elkaar de voeten,
maak je klein en dienstbaar,
wees de laatste van allen,
wees brood van leven,
wijn van vreugde,
Blijde Boodschap
van gave en heil.
Daar zal Ik zijn,
daar zal je Me tegenkomen
met leven en verrijzenis.

(Piet Capoen)

We kunnen Witte Donderdag zien als een dag zonder lijden in deze week. Maar er is wel lijden: het weten van de pijn die komt, het verraad, het in de steek gelaten worden in de nacht door de mensen die je vertrouwt.

Hebben wij ook pijn? Kunnen we die – even – loslaten om te denken ‘Vergeet mij niet!’- met Zijn blijde boodschap? Zijn zorg en liefde? Samen – zijn?

Goede Vrijdag

Johannes 19, 23-24

Toen de soldaten Jezus gekruisigd hadden, namen ze zijn kleren en deelden ze in vieren, voor iedere soldaat een deel. Ze namen ook de lijfrok, die echter zonder naad was, aan één stuk geweven van bovenaf.
Daarom zeiden ze tot elkaar: “Laten we die niet scheuren, maar er om loten wie hem krijgt.” Aldus moest de Schrift vervuld worden: Zij verdeelden mijn kleren onder elkaar en dobbelden om mijn gewaad.

De lijfrok of onderkleed is geweven zonder naad. Knap! En kostbaar. En ook die wordt Hem afgenomen, want een man die ten dode is opgeschreven heeft geen kleding meer nodig…
Jezus is de mens die overlijdt. En wie zijn de erfgenamen? Wat laat Hij na?
Geen spullen, dat is duidelijk. Over de vraag van zojuist kunnen we nadenken.

Een andere vraag die steeds weer gesteld wordt in situaties van lijden is deze:
Waar is God? Het is een vraag die we steeds weer kunnen horen als mensen zwaar te lijden hebben. Waar was God in Auschwitz? Waar was God toen een tsunami duizenden mensen deed verdrinken? In oorlogen en droogte? Nu, in Gaza en Oekraïne?

Het is een begrijpelijke vraag. Want wij bidden God om gezondheid en geluk en troost, en wij hopen en verwachten van Hem dat Hij ons het goede geeft. Hoe kan het dan, dat ons toch ellende treft? Waar is God in de miserie?

Goede Vrijdag geeft ons een antwoord. En dat antwoord hebben we als katholieke christenen bijna allemaal thuis aan de muur hangen. Het is de gekruisigde Christus. Jezus laat ons zien dat God zelf lijdt in de pijn en in het verdriet van mensen. God zelf ondergaat eenzaamheid en mishandeling. Het is God zelf die in Jezus hangt te sterven aan een kruis.

Als wij pijn en verdriet hebben heeft God ons niet verlaten. Hij is ons ten diepste nabij. Waarom neemt God al die ellende dan niet van ons weg, als Hij zo met ons meevoelt? Uiteindelijk weten we het antwoord op die vraag niet. Wat we wel weten is dat Hij met ons door de ellende en de pijn heen wil gaan, om ons te brengen tot de verrijzenis. In Jezus gaat God ons op die weg voor.

Wanneer wij het zwaar hebben, is God niet ver weg. Hij is ons nabij. Hij lijdt met ons mee. Maar omdat Hij God is, zal het lijden, ook ons lijden, Hem niet overwinnen. God voert ons er doorheen naar de verrijzenis, naar het eeuwig leven, waar alle leed geleden is en alle pijn vergeten. Dat is de hoop en de troost die God ons geeft.

Uit: www.heiligedrieenheid.eu

Gebed

God,
In moment van wanhoop slaan we soms machteloos rondom ons heen.
Ons vertrouwen wankelt. Gevoel van angst en verlatenheid wenkt.
Hulpeloos willen we het uit roepen,
zoals ook Jezus deed aan het kruis:
“Abba, waarom hebt gij mij verlaten?”

Tastend in het duister blijven we zoeken naar antwoord en nabijheid.
Sommige momenten flikkert een sprankel hoop op,
maar de cirkel van pijn en verdriet is groot.
Wil je me dan in de kleine dingen van elke dag tonen
dat je me nabij bent.
Geef me de kracht om door de stilte heen te gaan,
de leegte onvervuld een plek te geven.

Schenk me openheid om te proeven van kleine sprankels hoop.
Laat me de verbondenheid over alle fysieke grenzen heen voelen
en doe me geloven in de nieuwe dag.
Maak het tastbaar in kleine gebaren,
verbonden met Moeder Aarde.
Ga met me op weg naar Pasen en geef me het vertrouwen van Uw Liefde.

(tekst Lotte Beernaert)

Na Goede Vrijdag

Na Goede Vrijdag is het stil in de kerk. Geen vieringen. Geen liederen. Tijd om in te keren. Om met stomheid geslagen te zijn. Wat is hier gebeurd? Wat betekent dat voor mij?

Matteüs 1, 16.18-21.24a

Jakob was de vader van Jozef, de man van Maria, en uit haar werd Jezus geboren, die Christus wordt genoemd. De geboorte van Jezus Christus vond plaats op deze wijze: Toen zijn moeder Maria verloofd was met Jozef bleek zij, voordat zij gingen samenwonen, zwanger van de heilige Geest. Omdat Jozef, haar man, rechtschapen was en haar niet in opspraak wilde brengen, dacht hij er over in stilte van haar te scheiden. Terwijl hij dit overwoog, verscheen hem in een droom een engel van de Heer, die tot hem sprak: “Jozef, zoon van David, wees niet bevreesd Maria, uw vrouw, tot u te nemen; het Kind in haar schoot is van de heilige Geest. Zij zal een Zoon ter wereld brengen die gij Jezus moet noemen, want Hij zal zijn volk redden uit hun zonden.”
Ontwaakt uit de slaap deed Jozef zoals de engel van de Heer hem bevolen had.

Een verhaal waarbij het, net zoals bij Maria, eigenlijk (voor mij in elk geval) bijna niet te geloven is hoe iemand zich kan laten leiden door een droom, een engel. Pas later leerde ik dat een engel ook een beeld is: de mens is niet in staat om het goddelijke te zien. Maar toch kunnen wij geleid worden door ingevingen, ideeën, visioenen. En die kunnen dan weer door ons worden gezien als van God afkomstig. En die tijden hadden profeten en engelen, anders dan bij ons nu. Cultureel bepaald

  • Om over na te denken
    Jozef wordt rechtschapen genoemd, hij gaf werkelijk om Maria en wil haar niet schaden. Maar ja: starten met een buitenechtelijk kind…
    De ander niet schaden: ben ik daarmee bezig?
    Hoe laat ik mijn liefde voor medemensen zien?

Iets meer over Jozef

Eigenlijk kunnen we er kort over zijn: we weten dat hij afstamt van David. Dat hij een timmerman was. Volgens het evangelie getrouwd met Maria.

Naar aanleiding van de vier dromen die hij heeft gehad volgens de evangelies is er natuurlijk wel een en ander te vertellen.

In www.rkdocumenten.nl is er een royale hoeveelheid tekst die daarmee te maken heeft. Ik kies enkele fragmenten uit deel 3 uit de catechesereeks over Jozef:

  1. Maria en Jozef zijn twee verloofden die waarschijnlijk dromen en verwachtingen hebben gekoesterd over hun leven en over hun toekomst. God schijnt als een onvoorzien element in hun verhaal binnen te dringen en, aanvankelijk moeizaam, stellen beide toch hun hart open voor de werkelijkheid die zich aandient.
  2. Liefhebben betekent niet: beweren dat de ander of het leven beantwoordt aan onze verbeelding. Het betekent veeleer in volle vrijheid ervoor kiezen verantwoordelijkheid op te nemen voor het leven zoals het zich aandient. Dat is de reden waarom Jozef ons een belangrijke les geeft. Hij kiest Maria “met open ogen”. En we mogen zeggen met alle risico’s. Denkt aan het verwijt dat de Schriftgeleerden in het Evangelie van Johannes aan Jezus maken: “Wij zijn geen nakomelingen van daar”, verwijzend naar de prostitutie. Want zij wisten dat Maria ongehuwd zwanger was en zij wilden de moeder van Jezus bekladden. Het waagstuk van Jozef geeft ons deze les: neem het leven zoals het komt. Is God tussenbeide gekomen? Ik aanvaard dat. En Jozef doet wat de engel van de Heer hem bevolen had.
  • Om over na te denken
    Ook ik moet (leren) omgaan met het leven zoals het komt. Hoe kan het geloof mij daarbij helpen?

Op weg naar Pasen

Afgelopen zondag hoorden we in het evangelie van Johannes 12: als de graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft hij alleen: maar als hij sterft, brengt hij veel vrucht voort. Een bijbelvers dat ons laat zien dat het volgen van Jezus niet zonder gevaar is, het kost ons.

Pater Kees Maas zei het zo in zijn overweging van afgelopen zondag:

Trouw zijn: het is JA zeggen vanuit een belofte, een verbond, dat mensen ooit zijn aangegaan. De lezingen van vandaag gaan over dat verbond, waarbij de beide partners zich aan elkaar verbinden. Een trouw die veel verder gaat  dan wat regels en voorschriften verlangen. Ja, er soms zelfs tegenin gaan, omdat trouw dat verlangt. Die trouw tot het uiterste vinden we bij Jezus van Nazareth. Wat mij zo aanspreekt bij hem is zijn houding van binnenuit. Zijn gelovige overgave aan zijn Vader, waarbij hij in zijn dagelijkse leven alle prioriteit geeft aan de mens, boven de pure wetbetrachting. Daarmee staat Hij stevig geworteld in het Oude Testament, waar wij vandaag die prachtige zin van Jeremia horen, die zegt: ‘Dit is  het nieuwe verbond, dat ik in de toekomst met Israël sluit: Ik leg mijn wet in hun binnenste; ik grif ze in hun hart’. Daarmee wordt na eeuwen opnieuw duidelijk onder woorden gebracht wat altijd de kern van het Verbond geweest is: een verbond van liefde en trouw  tussen Jahwe en zijn volk, waarop je alleen maar met je hart kunt reageren (…)

Trouw tot het uiterste. Onze trouw. Mogen wij ons spiegelen aan Gods trouw, zoals die beleefd wordt in Jezus Christus. Hij is de graankorrel, die in de aarde valt en sterft, en zo vruchten voortbrengt. Jezus als de graankorrel, die sterft en ons nieuw leven schenkt in overvloed.

Om over na te denken

Een tekst om bij te mediteren, afkomstig uit dezelfde viering:

  1. Blijf trouw aan jezelf met je fouten, je krachten, je eenzaamheid soms, je emoties, je moed, aan dat alles wat alleen maar in jou kan groeien in wisselend klimaat, bij voor- en tegenspoed.
    Blijf trouw aan je oorsprong, verlangen en voelen, aan uiten, aan warmte, aan stilte en muziek, want jij bent een mens als geen ander op aarde, in jou is de wereld bijzonder en uniek.
  2. Blijf trouw aan de ander, haar lachen, zijn zingen, het vallen en opstaan, de inzet, de pijn, aan al wat er bij hoort, bij iedere ontmoeting, wanneer je met een ander tezamen zult zijn.
    Blijf trouw aan je beloften, ook bij zwakte en aarzelen, aan hoop en aan vreugde, aan angst, aan muziek, want zo blijf je ‘mens‘, gewoon en van waarde in ‘zijn‘ en ‘bestaan’, verrassend uniek.
  3. Blijf trouw aan de gemeenschap, je ‘thuis’ in de wereld, waarin je kunt wonen en ook schuilen voor ’t kwaad, kunt warmen en wapenen in hoop en begrijpen wanneer men je pijn doet, in liefde en haat.
  4. Blijf trouw aan de Schepper, aan gedachten en krachten, en bid als de kracht je ook wel eens ontglipt, zo blijf je een mens om zoveel van te houden, in jou is de wereld bijzonder uniek.

Gebed tot Jozef

Heilige Jozef,
gij die Maria in vrijheid hebt bemind,
gij hebt gekozen om het denkbeeldige te laten
en ruimte te maken voor de werkelijkheid,
help ieder van ons zich door God te laten verrassen
en het leven te aanvaarden
niet als iets onvoorziens waartegen men zich beschermt,
maar als een mysterie dat het geheim van de ware vreugde in zich draagt.

Tussenzang: Ps. 46(45), 2-3, 5-6, 8-9

Refrein:
De Heer van de hemelse legers is met ons, een veilige burcht is ons Jakobs God.

De Heer van de hemelse legers is met ons, een veilige burcht is ons Jakobs God.

De Heer is voor ons een vesting en toevlucht, een machtige hulp in de nood. Zo zijn wij niet bang, al kantelt de aarde, al vallen de bergen in zee.

Een klaterend beekje verkwikt Gods stad, het heilig verblijf van de Allerhoogste. Die stad staat onwrikbaar, want God is daarbinnen, God staat haar terzij als de dag begint.

De Heer van de hemelse legers is met ons, een veilige burcht is ons Jakobs God. Komt nader en ziet wat de Heer heeft gedaan, zijn wondere werken op aarde.

———-

De Heer van de hemelse legers – klaarblijkelijk wordt de Ene gezien als man, en bovendien als een man die vecht voor wat belangrijk is. Deze God wordt de God van Jacob genoemd: de God die Zorgt voor zijn volk. Het maakt niet uit wat er gebeurt: bij de Ene kunnen mensen veiligheid vinden, hulp in nood. En behalve dat: kijk eens wat voor wondere werken diezelfde God heeft verricht op onze aarde!

Meer thema’s dus: in het algemeen schiep God de aarde en alles wat daarop voorkomt. Er is zorg voor de wezens die geschapen zijn. Bij de God van Jacob zijn mensen veilig.

  • Om over na te denken
    De God van de Israëlieten, de Christenen en de Islamieten is dezelfde. Het is goed voor de mensen om de Ene te zoeken. Wat doe ik in mijn leven om op weg te gaan naar de Beschermer, de Schepper, onze Burcht?

Enkele gedachten bij deze psalm

De Heer van de hemelse machten is met ons, een veilige burcht is ons Jakobs God.

In tijden van oorlog en ellende, tijden van honger en vluchteling zijn is dit een psalm die gezongen wordt.

Herken je dat? Gods genade en aanwezigheid dwars door alles heen? In een Psalm die zo nadrukkelijk spreekt van oorlog en geweld moest ik hierbij denken aan het gebed van de onthoofde journalist James Foley; een bericht dat uit zijn gevangenis ons heeft bereikt. Hij spreekt van goede en slechte dagen. James Foley zegt:

‘Ik weet dat jullie aan me denken en voor me bidden. En ik ben jullie zo dankbaar. Ik voel jullie allen, zeker als ik bid. Ik bid dat jullie sterk kunnen blijven, en kunnen blijven geloven. Ik heb daadwerkelijk het gevoel dat ik jullie aan kan raken, zelfs in deze duisternis, als ik bid.’

Dat er een diepe barst in de wereld zit, dat merken we elke dag. Maar Gods begin, kleine begin: daar zet dit lied, deze Psalm ons voor. Met een eindeloos groot perspectief. Té groot (om reëel te zijn)? Maar ook te goed en mooi om los te laten.

Maar de Heer nodigt uit. De Weg is ons gegeven in Matteüs 5: gelukkig de zachtmoedigen, zij zullen de aarde beërven. Gelukkig de vredestichters, zij zullen kinderen van God worden genoemd.

Waar het op aan komt, is dat we de Ene centraal stellen in ons leven. Luisteren naar Gods woord en ernaar leven. (deels overgenomen uit (www.j.m.haak.com )

  • Om over na te denken
    Als we dit lezen, kunnen we ons afvragen: waar zet ik morgen mijn kaarten op?
    Wat is mijn gebed, verlangen?
    Wie of wat is mijn basis?

Psalm 46

Deze psalm verdient het om in zijn geheel te lezen. De teksten in de liturgie zijn altijd een kort stuk van een langere tekst…

In psalm 46 wordt beschreven hoe het mogelijk is om op God te blijven vertrouwen in welke situatie dan ook. Het is niet bekend wat de precieze reden was tot het schrijven van deze psalm, maar er zijn meerdere gelegenheden uit de geschiedenis van het volk Israël die een aanleiding zouden kunnen zijn geweest. De rode draad binnen deze psalm wordt gesponnen door terug te verwijzen naar de daden die God ooit eens heeft gedaan voor zijn volk. Als Hij toen al zo goed was, dan gold dat ook voor de schrijver van de psalm, en ook zeker voor ons vandaag.

De laatste verzen van deze psalm benadrukken dat God aanwezig is. In deze psalm lazen we dat God een terechte plaats is om onze toevlucht te vinden. God is aanwezig in alle benauwdheden (vers 2), in al onze moeite. God is aanwezig in alle moeite van vandaag, want dat was Hij toen ook. En als Hij toen aanwezig was, en nu aanwezig is, dan is dat ook een garantie dat Hij dat in de toekomst zal zijn!

Maarten Luther heeft op basis van deze psalm het lied ‘een vaste burcht is onze God’ geschreven. De eerste vier regels zijn samenvattend voor psalm 46 – ik hoop dat dit een gedachte is die je mag meedragen vandaag.

Een vaste burcht is onze God
een toevlucht voor de Zijnen!
Al drukt het leed, al dreigt het lot,
Hij doet Zijn hulp verschijnen!

Uit: www.zijlacht.nl

  • Om over na te denken
    Waar zie jij in je leven terug (kijk gerust ver terug) dat God jou naar iets goeds leidt?

Gebed

God, onze Schepper
Uit aarde hebt u ons gevormd
Tot mensen van vlees en bloed
Om in vrede en gerechtigheid
Uw wereld te bewonen.
Wij bidden U;
Open onze ogen voor Hem
In wie U ons de goede plaats wijst,
Jezus, onze Herder en Leidsman,
Die ons voorgaat door de woestijn,
Naar uw land van belofte,
In deze veertig dagen en heel ons leven.
Amen.

Uit: dienstboek Protestantse Kerk in Nederland

Alles wat over ons geschreven is
gaat Gij volbrengen in de veertig dagen;
de tien geboden en de veertig slagen,
dit hele leven dat geen leven is.

De schepping die voor ons gesloten was
ontsluit Gij weer, Gij opent onze ogen.
O zoon van David, wees met ons bewogen,
het vuur van bloed en ziel brandde tot as.

Maar, Heer, de haard van uw aanwezigheid
zal in ons hart een vreugdevuur ontsteken;
Gij waart met ons, Gij zult ons niet ontbreken,
Gij hogepriester in der eeuwigheid.

Gij onderhoudt de vlam van ons bestaan.
Aan U, o Heer, ontleent het brood zijn leven.
Ons is een loflied in de mond gegeven,
sinds Gij de weg van ’t offer zijt gegaan.

Uit: Willem Barnard, God van genade en trouw,

Meditatietekst: Johannes 3, 16-17

(een stukje van het evangelie van zondag Laetare, 10 maart 2024)

Zozeer immers heeft God de wereld lief gehad,
dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat al wie in Hem gelooft niet verloren zal gaan, maar eeuwig leven zal hebben. God heeft zijn Zoon
niet naar de wereld gezonden om de wereld te oordelen, maar opdat de wereld door Hem zou worden gered.

  • Als je de tijd neemt om de mediteren, spreek dan met jezelf een tijd af. Zorg voor een rustige omgeving, met een kaars of icoon misschien?
  • Lees de (bijbel)tekst aandachtig.
  • Is er een zin, een groepje woorden, een woord alleen dat tot mij spreekt?
  • Lees de tekst opnieuw.
  • Wat wordt er in mij geraakt?
  • Lees de tekst nog een keer.
  • Ik breng wat mij geraakt heeft naar de Eeuwige. Ik bid. En word na mijn gebed stil om te luisteren naar wat de Ene ons laat weten. Ik blijf zitten tot mijn eigen gekozen tijd om is.
  • Sluit bewust af. (bv blaas de kaars uit, of maak een kruisteken, of sta op en buig naar de icoon)

Veertigdagentijd

In de 40-dagentijd wordt er veel van ons gevraagd: jezelf voorbereiden op de Goede week en Pasen – twee zaken die grote impact hebben op hoe wij ons geloof beleven. Jezus die lijdt voor ons, voor de vergeving van de zonden van de mensen. En het leven na de dood als een reële optie geven, ook voor ons! De kern van wat geloven is, is samengebald in deze acht dagen.

Dat voorbereiden kunnen we doen door te vasten, door te denken en te bidden. Maar je hoeft het zeker niet alleen voor jezelf te doen. Deze keer een stukje van een tafelgebed, en een stukje over barmhartigheid. Het ene om ons eraan te herinneren wie en wat de Eeuwige voor ons kan zijn. Het andere om te laten zien dat de wereld groter is dan wijzelf en onze eigen gedoetjes.

Psalm 42, 2, 3;43, 3, 4

Mijn ziel heeft dorst naar God, de God die leeft,
zal ik Hem ooit bereiken en zijn Aanschijn zien?

Zoals het hert de beekjes zoekt,
zo zoekt mijn geest naar U, mijn God.

Mijn ziel heeft dorst naar God, de God die leeft,
zal ik Hem ooit bereiken en zijn Aanschijn zien?

Zend mij uw licht, uw steun om mij te leiden,
om mij te voeren naar uw berg en in uw tent.
Dan ga ik naar uw altaar, God die blijdschap geeft,
en loof U bij de citer, God, mijn God.

Mijn ziel heeft dorst naar God, de God die leeft,
zal ik Hem ooit bereiken en zijn Aanschijn zien?

  • Om over na te denken
    Vanuit onze eigen behoeften zoeken wij de Enige die ons geschapen heeft. Naar die Ene willen wij toe. Welke manieren gebruik ik zelf in deze tocht?

Loven

Het loflied is een soort gebed dat wij waarschijnlijk niet zo heel vaak gebruiken. Spreken met de Ene is toch vaak vragen, om hulp voor onszelf of anderen, het Onze Vader, schuld belijden etc. Hieronder een loflied. Het is niet zomaar een loflied, het is de start van een eucharistisch gebed. De ene loven kan altijd!

God, onze Heer en Vader,
wij zijn hier bijeen om U te danken,
te loven en te prijzen.
Bij U begint het leven en de liefde;
alles wat wij hebben
hebt Gij ons geschonken.

Gij kent ons, Gij houdt van ons.
Gij zijt de Schepper,
Gij zijt het Begin en het Einde van alles.

Uw Zoon is Mens geworden.
Hij heeft ons geleerd wie Gij zijt.
Samen met Jezus Christus en met elkaar
zijn wij hier om tot U te bidden.

Wij danken U voor heel de aarde:
voor de bergen en de bomen,
voor de zon en de zee,
voor alles wat er groeit en bloeit;
voor het leven en de liefde,
voor de mensen hier en overal.

www.dominicains.be
Uit: liturgievoorstellen 2022-2023, deel van een tafelgebed

Het is bijna wereldvreemd, dit loflied. Het gaat zo helemaal voorbij aan het leven zoals we dat nu meemaken, met politieke onrust, klimaatverandering, stijgende prijzen, digitale inbreuken op ons privéleven.

  • Om over na te denken
    Wat zou ik bij de Ene willen neerleggen om voluit te kunnen leven, zonder het gevoel van dreiging?

Barmhartig

Een mens is niet altijd in staat tot loven en prijzen. Bovendien draait het leven niet om mij alleen. Een woord dat daarmee van doen heeft is: een wat ouderwets woord: barmhartig. Maar de zin ervan is zo rijk, dat het niet uit ons taalgebruik mag verdwijnen. Je kunt het op twee manieren lezen. ‘Barmhartig’ kan warmhartig zijn. De betekenis is duidelijk. Barmhartige mensen zijn mensen met een warm hart, een hart dat luistert en onderdak verschaft, een hart dat klopt voor een ander.

Maar ‘barmhartig’ laat zich ook uitleggen als: hart hebben voor wat arm is.  Het correspondeert dan met het Latijnse ‘misericordia’ Deze betekenis is wel het mooist. Een betekenis, die de eerste trouwens volledig insluit. Een hart,  dat klopt voor een ander, is per definitie een warm hart. Barmhartig. Veel in deze wereld moet ‘arm’ worden genoemd. Talloze mensen zijn er beroerd aan toe: materieel, economisch, sociaal. En hoe groot is ook de psychische armoede.

Hoe reageer je nu op al die armoede? Je kunt er koud onder blijven. Onaangedaan leef je je eigen leventje. Alsof je geen hart hebt. Innerlijk ben je leeg. Harteloos ben je. Of je wordt geraakt. Zo warm en zo menselijk als je bent, trek je het je aan. Je lijdt   eronder. Heb je een hart, dan heb je ook handen.  Concreet onderneem je iets om de miserie van de ander te verlichten. Een mens, die hart en handen heeft. Een completer en prachtiger mens is niet denkbaar.

Hans Bouma (uit de meditatie van Herman Wijtten van 2 maart 2021)

  • Om over na te denken
    Natuurlijk kunnen we het bij onszelf houden (we zijn onszelf soms echt genoeg). Maar als er ruimte is: hoe kan ik barmhartig zijn?

Gebed

Jezus Christus, U bent ons leven en neemt ons mee op uw weg.
U hebt de wereld niet prijsgegeven aan de machten van het kwaad.
U hebt ons niet overgelaten aan zonde en dood.
Uit heel die duisternis hebt U ons geroepen tot uw licht.
Wij putten kracht uit uw leerboek van de hoop.
Schenk ons uw Heilige Geest,
zodat ons dagelijks leven door het geloof in uw toekomst wordt ingekleurd.
Wij danken u dat wij niet voor niets leven en werken,
maar – terwijl het nog nacht is –
de morgen mogen verwachten.

Naar: Barend Wallet uit: 101 nieuwe gebeden

God van genade en trouw,
Ik dank U voor de weg van Jezus Christus.
Voor zijn rondwandeling hier op aarde.
Voor de tekenen die Hij oprichtte.
Voor zijn weg naar het kruis – zijn lijden en sterven.
Zijn opstanding uit de dood.

Ik dank U voor deze tijd van het kerkelijk jaar,
waarin we Christus op deze weg volgen.
Laat het voor mij een tijd zijn van concentratie,
van nieuwe toewijding.
Een tijd die me verbindt aan Christus.
Zodat mijn liefde tot Hem weer opvlamt.
Laat het tegelijk ook een tijd zijn
die me midden in de wereld zet.
Zodat mijn oren beter luisteren naar wat de ander echt nodig heeft.
Zodat mijn handen het goede doen.
Zodat mijn woorden mensen bemoedigen.
Zodat mijn voeten de goede wegen gaan.
Tot uw eer, en tot zegen voor de mensen die U op mijn weg brengt.
Door Jezus Christus, onze Heer.
Amen.

Ds. Marco Batenburg

Matteüs 23, 7b-12

Jezus sprak tot zijn leerlingen: “Maar gij moet u geen rabbi laten noemen. Gij hebt maar één Meester en gij zijt allen broeders. En noemt niemand van u op aarde ‘vader’; gij hebt maar één Vader, de hemelse. En laat u ook geen ‘leraar’ noemen, gij hebt maar één leraar, de Christus. Wie de grootste onder u is, moet uw dienaar zijn. Al wie zichzelf verheft zal vernederd, en wie zichzelf vernedert zal verheven worden.”

Soms wordt in een evangelielezing niet vriendelijk gesproken over de farizeeën. De vrome mannen houden zich aan alle regels die in het (Oude) Testament te vinden zijn, en verzinnen zelfs nieuwe. Jezus vindt dat maar niks. De leerlingen moeten goed onthouden dat wie zij ‘Vader’ noemen, geen aardse vader is. En Hij zei ook dat mensen die zich leraren noemen ook niet alles weten en zeker niet blind gevolgd moeten worden.

Leraren kunnen wel degelijk aan hun leerlingen zinnige dingen leren. Kennis van een vak, zoals rekenen en taal, en ook van een vak zoals metselaar, electriciën of arts – is in elke maatschappij nuttig.

Wat bedoelt Jezus dan? Een rabbi is niet zomaar een leraar. Hij spreekt over het geloof, het geloofsleven, goede gewoontes en zondig gedrag. Een geestelijk raadsman en leider. Dat is géén definitie van een farizeeër! Jezus wijst er op dat Zijn Vader ook regels heeft gegeven, maar niet zo heel veel: de tien aanwijzingen, richtingwijzers, geboden, woorden. Eerlijk gezegd snap ik niet hoe ze aan tien komen… Er staat méér, toch bij herhaling tien genoemd.

  • Om over na te denken
    In hoeverre zijn die tien geboden mijn leidraad in het dagelijkse leven?

De traditie en hoe Jezus dat aanpaste

In de Joodse traditie zijn er 613 voorschriften. Daarvan zijn er 365 verboden (dagen van het jaar?) en 248 geboden (botjes in je lijf) Altijd en met lijf en leden geldig dus. Jezus vereenvoudigde dat aanzienlijk! Maar of het makkelijker is…

 Gebed

Goede God,
aan Mozes heeft u de tien richtlijnen gegeven,
tien woorden die door blijven
klinken tot in onze tijd.
Jezus heeft deze tien richtlijnen
voor ons samengevat
in slechts enkele kernwoorden
Liefde voor:
God,
Naaste,
Zelf.
Help mij in deze veertigdagentijd
dat ik meer ruimte vind voor u.
Dat ik mijn hart en geest meer open stel
voor mijn medemens, voor die persoon of personen
die mij het meest nodig hebben.
Help mij ten slotte
dat ik mij steeds meer thuis mag voelen bij mijzelf.
Dat ik vrij mag worden.
Amen

Iets meer over de lezing

In www.gewijderuimte.org vinden we enkele gedachten bij de lezing van Matteüs, die ons aan kunnen zetten tot overdenking en gebed

  • We leven in een wereld waarin eer en prestige heel belangrijk kunnen zijn. Heer, uw weg is er een van nederigheid en waarheid. Help ons om ons hart meer op dat van U te laten lijken, zodat armoede, eenvoud en waarheid centraal staan in ons leven en in onze relaties.
  • Wat is religie voor mij? Draagkracht of een last? Een kwestie van liefde of van wet? Jezus biedt rust en verlichting aan hen die werken en belast zijn.
  • Belangrijk is dat de ware getuigenis van ons leven geworteld moet zijn in ons hart, ons hart dat voorrang geeft aan God boven al het andere. De heerschappij van God is niet gebaseerd op sociale structuren, status of imago, al kan het die wel beïnvloeden en helpen vormgeven.
  • Jezus ziet zichzelf als de dienaar van allen – als een slaaf, bereid om de voeten van de mensen te wassen. Hij leeft in grote eenvoud en is niet geïnteresseerd in rijkdom. Hij is teder voor de kleinsten en de meest kwetsbaren. Hij is barmhartig voor allen en gastvrij voor vrouwen. Hij is tegen elke vorm van superioriteit, heerschappij of praalzucht. Hij verenigt iedereen die hem wil volgen en schept een gemeenschap van gelijken: hier geen hiërarchie!
  • Het christendom hoeft geen ondraaglijke last te zijn. Jezus die zei: ‘Mijn juk is zacht en mijn last is licht’, was zich bewust van de menselijke beperkingen. Wanneer ik in de verleiding kom om te oordelen over andermans falen, toon ik dan dezelfde barmhartigheid als Jezus?
  • Jezus’ oproep is er een van dienstbaarheid. Wat zou dit kunnen betekenen in mijn leven van vandaag, in mijn familie, mijn vriendschap, op  mijn werk, in mijn geloof? Ben ik me bewust van bepaalde zones in mijn leven waar ik tekort schiet op het vlak van de integriteit?

Gebed bij de tien woorden

 

Laten wij bidden tot God,
die de mensen de tien woorden geeft
als richtlijnen naar het leven:

-voor mensen om ons heen
die ons leren wie God is,
voor allen die ons helpen
ons godsbeeld te zuiveren,
voor hen die ons voorgaan
in eerbied en respect
voor Gods heilige naam;

-voor mensen die proberen te leven
volgens de tien woorden van God,
zij die eerbied hebben
voor het goede uit het verleden,
zij die trouw zijn in hun vriendschappen,
ook in moeilijke dagen,
zij die niet spotten met mensen
die anders zijn of er anders uitzien,
zij die alleen maar het goede
van anderen rondvertellen,
zij die niet jaloers of hebberig zijn.

God, wij bidden U voor alle mensen
die proberen te leven
volgens uw tien heilige woorden.
Geef  dat wij, met hen,
Jezus  voorbeeld navolgen.
Dan zullen wij allen vrije mensen worden,
kinderen naar uw hart.
Amen

(Kees Pannekoek)

Meditatietekst: Jesaja 1, 16-18-a:

(een stukje van het epistel van 27 februari 2024)

Ga u wassen, ga u reinigen, uit mijn ogen met uw boze daden! Houd op met kwaad doen, leer het goede te doen, onderhoud het recht, help de verdrukte, verdedig de wees, pleit voor de weduwe. Kom dan – zegt de Heer – laten we het uitpraten.

  • Als je de tijd neemt om de mediteren, spreek dan met jezelf een tijd af. Zorg voor een rustige omgeving, met een kaars of icoon misschien?
  • Lees de (bijbel)tekst aandachtig.
  • Is er een zin, een groepje woorden, een woord alleen dat tot mij spreekt?
  • Lees de tekst opnieuw.
  • Wat wordt er in mij geraakt?
  • Lees de tekst nog een keer.
  • Ik breng wat mij geraakt heeft naar de Eeuwige. Bid. En word na mijn gebed stil om te luisteren naar wat de Ene ons laat weten. Ik blijf zitten tot mijn eigen gekozen tijd om is.
  • Sluit bewust af. (bv blaas de kaars uit, of maak een kruisteken, of sta op en buig naar de icoon)

Meditaties over de apostolische exhortatie ‘Laudate Deum’ van Paus Franciscus

 

Meditatie 1

Deze is geschreven aan alle mensen van goede wil over de klimaatcrisis.

De encycliek ‘Laudato Si’ is in 2015 verschenen en de paus vond het tijd worden om opnieuw op het thema klimaat in te gaan, omdat duidelijk wordt dat we als mensheid te weinig de ernst beseffen en zeker als bedrijven en politiek te weinig doen.

Om te beginnen: je hoeft de tekst niet te kopen (kost € 8,00), maar je kunt hem ook downloaden, bv via de abdij van Egmond. De broeders van de St-Adelbertabdij hebben de tekst vertaald. Ik zal hem als pdf toevoegen aan deze meditatie.
Download hier de vertaling van Laudate Deum.

Het eerste wat opvalt is de toon van deze exhortatie. De documenten die via de paus verschijnen zijn vaak geschreven voor mensen die gestudeerd hebben en de bijbel ernaast hebben liggen. Deze tekst niet: er wordt met ons gesproken van mens tot mens. Van ik tot ons.

Het tweede is de duidelijke indeling:

Om te beginnen een inleiding waaruit  blijkt dat de paus meer informatie heeft gekregen in de afgelopen jaren die hij met ons wil delen. Vervolgens enkele hoofdstukken:

  1. De mondiale klimaatcrisis
  2. Een groeiend technocratisch paradigma (uitleg volgt)
  3. De zwakte van de internationale politiek
  4. Klimaatconferenties: vooruitgang en mislukkingen
  5. Wat kunnen wij verwachten van COP28 in Dubai?
  6. Spirituele motivaties
  • Om over na te denken
    Waaraan merk ik zelf dat het niet goed gaat met het klimaat?
    Wat doe ik zelf al om de opwarming te minderen?
    Hoe voelt dat voor mij?

Wat gaan we doen in deze meditaties?

Ik hoop en wens dat jullie allemaal de tekst naast je hebben liggen. Ik heb maar weinig ruimte om de zestien pagina’s tekst te bespreken. Dan is het fijn als jullie de tekst zelf hebben.

Mijn bedoeling is om de grote lijn van de exhortatie samen te vatten en te hertalen in de maand januari. Dat wordt nog best een kunst, want er wordt veel gezegd – en eigenlijk geen woord teveel… En ik wil graag ruimte houden voor eigen denken en doordenken, voor eigen ideeën om naar de dagelijkse praktijk te gaan in de geest van de exhortatie.

Wat is een exhortatie?

Dat is een aansporing, soms een vermaning. De paus geeft aan wat er niet goed gaat en spoort ons aan om daar iets aan te veranderen.

Inleiding

Sint Franciscus en ook Jezus loven God voor al zijn schepselen waaraan de Eeuwige veel zorg heeft besteed. Ik (de paus) heb in mijn encycliek mijn bezorgdheid uitgesproken over het behoud van ons gezamenlijk huis – terwijl mogelijk het leven op onze wereld instort tot een punt van geen terugkeer. Steeds meer mensen zullen de gevolgen meemaken en eronder lijden (gezondheidszorg, werkgelegenheid, toegang tot hulpbronnen, huisvesting etc) Als je land overstroomt, als je juist geen water meer hebt als je land een woestijn wordt, zit er niks anders op dan te verhuizen: migratie is al een probleem…

Het gaat om meer dan de ecologie (= hoe het leven reageert op zijn omgeving). Het gaat om onze zorg voor elkaar én onze zorg voor de aarde. Die laatste zorg heeft direct gevolgen voor het leven van mensen, het is een drama dat ons allemaal schaadt (ook voor de mensen die er nauwelijks aan bijdragen…)

  • Om over na te denken
    Als enkele mens hebben we weinig invloed. Als ongeveer een kwart van de mensen ziet waar het naartoe gaat en daarvoor de veranderingen in gang zet, slaat het denken om: voor iedereen wordt het dan belangrijk om in te zetten op minder schade door de klimaatcrisis.
    Hoor ik bij dat kwart?
    Waar blijkt dat uit in mijn leven?
    Minder vlees, minder reizen, minder uitstoot etc?
    Denk ik na over de zorg voor anderen? Handel ik ook?
    Wat is de rol van mijn geloof hierin?

De mondiale klimaatcrisis

Inmiddels is bekend dat elke halve graad opwarming zorgt voor meer regen en meer droogte, deels onvoorspelbaar. Spanje en Lybië zijn aan het verdrogen, waterrampen aan de orde van de dag. Bij meer dan twee graden opwarming, zullen de ijskappen grotendeels smelten en het zeewater zal zes meter stijgen. Binnen één generatie zullen de veranderingen zichtbaar zijn.

Het gaat hier niet om voorspellingen die plaatselijk een paar weken vooruit kunnen kijken (zoals het weerbericht), maar om langjarige inzichten die de hele wereld bestrijken  en al tientallen jaren vooruit kunnen kijken.

Sommigen durven de schuld hiervan te leggen bij de armen (krijgen te veel kinderen bv), sommigen durven maatregelen voor zich uit te schuiven omdat ze denken dat het niet goed is voor de economie (minder banen bv).

In de praktijk leveren de armen op deze wereld minder dan 50% op van de vervuiling van de planeet en leveren de veranderingen zeker ook veel banen op. Deze twee beweringen kloppen dus niet.

Ik (de paus) heb gezien dat de gegevens van onderzoeksinstituten duidelijk maken dat de mens zelf verantwoordelijk is voor de opwarming. Dat heeft dus grote gevolgen voor onze wereld: oceanen verzuren en nemen minder zuurstof op, het zeeniveau stijgt, enkele andere gevolgen hebben we al gezien.

Economische machten willen de grootst mogelijke winst tegen minimale kosten in de kortst mogelijke tijd. Ongecontroleerd ingrijpen in de natuur, de grote rijkdom van onze aarde, levert grote schade op. Veranderingen die eenmaal zijn ingezet, kunnen soms niet en soms met zeer grote vertragingen ongedaan worden gemaakt. De verzuring van de oceanen zal bijvoorbeeld eeuwen duren. De gevolgen kennen we nog niet. Opwarming van de aarde zal zeker de grote stromingen in de oceanen verstoren. (Geen warme Golfstroom meer naar Europa zal grote gevolgen hebben voor het klimaat hier ter plaatse bijvoorbeeld.)

Ik heb dat gezien met de covid-pandemie. Alles is met elkaar verbonden. En niemand wordt alleen gered…

  • Om over na te denken
    Laat ik nadenken over mijn gedrag in deze wereld. Maak ik gebruik of misbruik van de ons gegeven wereld?

Gebed

(deel 1 van het klimaatgebed van Groen Gelovig)

Schepper God,
U laat nooit los wat uw hand begon.
Dat zien we overal om ons heen. De lente breekt aan.
Zoveel schepselen roeren zich weer.
Grutto’s keren terug in onze weilanden.
hazelaars staan alweer in bloei.
Uw Geest ademt in al uw schepselen.
Elke dag maakt de schepping uw naam groot.

Meditatie 2

Hoofdstuk 2: Een groeiend technocratisch paradigma

Een paradigma is een samenhangend stelsel van modellen en theorieën waarbinnen de werkelijkheid beschreven wordt. Dat is in de loop van de eeuwen steeds anders geweest. De laatste tijd is het alsof werkelijkheid, het goede en de  waarheid automatisch voortkomen uit de technologische en economische macht zelf. Dan kun je makkelijk denken dat groei altijd goed is. En dat de mens zonder grenzen bestaat (met hulp van technologie en kunstmatige intelligentie).

Maar: natuurlijke hulpbronnen zijn begrensd. We kunnen/mogen de aarde niet uitputten. We zien de aarde eigenlijk niet langer als een geschenk, maar als een hulpbron. Macht over de mens en de mensheid zou wel eens in handen kunnen vallen van een zeer klein deel van de mensen – en niets garandeert dat die macht verstandig zal worden gebruikt. De vooruitgang van de techniek gaat niet gepaard met een ontwikkeling van de menselijke verantwoordelijkheid, waarden en geweten.

Wij (zegt de paus) willen het anders zien: de wereld is geen object van, uitbuiting, grenzeloos gebruik en ambitie. De natuur is geen omlijsting waarin we onze ambitie ontwikkelen. Want wij zijn deel van de natuur, zijn erin opgenomen en staan in voortdurende wisselwerking met die natuur. Wij kijken niet naar de wereld van buitenaf, maar van binnenuit.

  •  Om over na te denken
    Hoe is mijn omgang met de natuur?
    Om te gebruiken, om van te genieten of…?
    Wat zie ik mezelf doen?

Als we nu gaan spreken over ecologie (dit is: het resultaat van hoe mens en natuur op elkaar reageren), dan willen we die graag gezond houden. De paus geeft het voorbeeld van inheemse culturen – een omgeving naar je hand zetten zonder die te vernietigen of in gevaar te brengen. Het technologische heeft deze gezonde relatie vernietigd (goud delven, en daardoor leefgebied vernietigen omdat het drinkwater wordt vergiftigd bv). De oplossing voor onze problemen van nu zal liggen in hoe wij harmonieus de natuurlijke systemen kunnen laten samen gaan met sociale systemen. We zullen onze macht moeten heroverwegen: wij zijn zo machtig geworden dat wij in staat het leven van veel wezens en ons eigen voortbestaan te bedreigen! Onze macht en vooruitgang gaan zich tegen ons keren…

Er is ethisch verval (in Groningen gas oppompen en dat plaatselijk verkopen met economische vooruitgang voor de streek als lokkertje, en als er iets fout gaat zoals de aardbevingen niet thuis geven; het kappen van oerbossen, het winnen van goud, lithium, het vervuilen van water en lucht door de industrie etc ,)

Het verdienen van geld gaat steeds vaker gepaard met het verslechteren van de leefomstandigheden van anderen. Mensen die menen dat ze ‘recht’ hebben op iets, omdat ze toevallig in een wat rijker nest zijn geboren. Ook wij komen uit een rijker stuk van de wereld.

Ook aan ons stelt de paus vragen om over na te denken:

In geweten en met het oog op de kinderen die zullen boeten voor de schade die onze daden hebben aangericht, rijst onvermijdelijk de zingevingsvraag::”Wat is de zin van mijn leven? Wat is de betekenis van mijn tijd op deze aarde? En wat is de uiteindelijke betekenis van al mijn werk en inspanning?

Hoofdstuk 3 heet: De zwakte van de internationale politiek

Elke nieuwe generatie moet de strijd en verworvenheden van voorgaande generaties overnemen en een stapje verder zetten. De weg van goedheid, liefde, rechtvaardigheid en solidariteit moeten elke dag gerealiseerd worden. De paus ziet dat het liefst als overeenkomsten tussen meer staten. Dat gaat dus niet specifiek over de macht van één persoon of van een elite – het gaat over effectievere wereldorganisaties. Die moeten de macht hebben om te voorzien in het mondiale algemeen welzijn, de uitroeiing van honger en armoede en de doeltreffende verdediging van fundamentele mensenrechten.(citaat uit: Fratelli Tutti). Die moet dan wel met echte macht worden uitgerust en dat is het probleem – er is nu geen stabiliteit en onafhankelijkheid van wisselende regeringen en enkelingen met macht… Meer individualisme, minder integratie en meer vrijheid voor de machtigen is het gevolg.

Daar staat tegenover dat er vanuit het middenveld van de maatschappij soms al succesvol wordt opgetreden tegen de tekortkomingen van de grote internationale gemeenschap. En ook tegen haar gebrek in coördinatie in complexe situaties, en haar gebrek aan aandacht voor fundamentele mensenrechten. Een voorbeeld is het Ottawa-proces, waarin landmijnen werden verboden en dat akkoord werd ondertekend door honderd naties. En het werd dus niet begonnen en uitgevoerd door de Verenigde naties. Er werd uitgegaan van het subsidiariteitsprincipe: je hoeft geen hogere machten in te zetten als lagere het ook voor elkaar kunnen krijgen. De paus stelt dus zijn hoop op de gewone burger: nationaal, regionaal en lokaal. Alleen als zij in actie komen zullen politieke machten onder druk komen te staan.

  • Om over na te denken
    Wat zou ik kunnen doen?
    Zijn er al groeperingen, plaatselijke initiatieven waarmee ik anderen kan helpen, misstanden kan proberen op te lossen etc?
    Wat zie ik mezelf doen?

De paus wil dus het multilateralisme aanmoedigen (meer landen die samen initiatieven opzetten) ter wille van de echte problemen van de mensheid, met – zo zegt hij – vooral respect voor de menselijke persoon. Ethiek moet daarbij de voorrang krijgen boven lokale of indirecte belangen – de menselijke persoon en de verdediging van zijn of haar waardigheid ongeacht alle omstandigheden gaat voor alles. De diplomatie zou daarin ook van belang kunnen zijn als zij zich zou kunnen hervinden en de mens in de onderlinge gesprekken van meer belang acht dan nationale deelbelangen.

Er moeten vormen gevonden worden om de wereldomspannende problemen in milieu, volksgezondheid, mensenrechten etc. het hoofd te bieden. Mondiale en effectieve regels voor besluitvorming moeten daarvoor ontwikkeld worden. Laten we geen instellingen meer steunen die de rechten van de machtigen handhaven zonder zorg te dragen voor de rechten van iedereen. 

Gebed

(deel 2 van het klimaatgebed van Groen Gelovig)

Barmhartige God,
U laat nooit los wat uw hand begon.
U blijft trouw aan een schepping vol schoonheid en diversiteit.
Maar door onze levensstijl behandelen wij haar respectloos.
Wij buiten uit, vervuilen en maken kapot.
Het klimaat verandert, uw dieren sterven uit,
mensen worden het slachtoffer van onze keuzes.
God, vergeef ons. Vergeef ons. Vergeef ons.

Meditatie 3

Hoofdstuk 5: Wat kunnen we verwachten van COP28 in Dubai?

De Verenigde Arabische Emiraten zijn grote exporteurs van fossiele brandstoffen en ook daar hebben vele gas- en oliemaatschappijen plannen voor nieuwe projecten. De paus zegt: Zeggen dat er niets is om op te hopen zou zelfmoord zijn, want het zou betekenen dat de hele mensheid, vooral de armsten, worden blootgesteld aan de ergste gevolgen van de klimaatverandering. We moeten blijven vertrouwen. Mensen kunnen wel degelijk samenwerken (denk aan de bescherming van de ozonlaag), maar déze samenwerking verloopt niet snel genoeg. De uitstoot stijgt, minder snel maar wel. Hoe langer we wachten, hoe vreselijker de resultaten en hoe ondraaglijker de economische en sociale lasten. We moeten af van het idee dat alle problemen door nieuwe technieken kunnen worden opgelost. Deze kwestie is geen grond voor spot (‘die

deze kwestie afschildert als iets louter ecologisch, ‘groen’, romantisch, dat vaak belachelijk wordt gemaakt door wie enkel geïnteresseerd zijn in economisch voordeel’) Het is een menselijk en sociaal probleem op allerlei niveaus – de toekomst van onze kinderen staat op het spel! De paus hoop dat er bindende vormen komen van energietransitie: efficiënt, verplicht en die makkelijk in de gaten kunnen worden gehouden.

  • Om over na te denken
    De ernst inzien. Blijkt dat uit mijn persoonlijke inzet?
    Fossiele uitstoot beperken: wat is mijn persoonlijke bijdrage?

Iedereen moet meedoen, het proces moet drastisch en intens zijn. Alleen op deze concrete manier is het (nog) mogelijk om de CO2-niveaus aanzienlijk terug te dringen en groter kwaad te voorkomen.

De paus spreekt een wens uit: “Mogen degenen die aan de Conferentie deelnemen strategen zijn die in staat zijn om meer rekening te houden met het algemeen welzijn en de toekomst van hun kinderen dan met de kortetermijnbelangen van bepaalde landen of bedrijven. Mogen zij op deze manier het nobele karakter van de politiek demonstreren en niet de schande ervan. Aan de machthebbers kan ik alleen maar deze vraag herhalen: “Waarom zou iemand in dit stadium willen vasthouden aan macht, alleen maar om herinnerd te worden vanwege zijn onvermogen om actie te ondernemen toen dat dringend en noodzakelijk was?”

Hoofdstuk 6: Spirituele motivaties

De paus herhaalt hier voornamelijk dingen die hij ook al heeft gezegd in ‘Laudato Si’ en Fratelli Tutti.

Enkele citaten: “God zag alles wat hij gemaakt had, en het was inderdaad heel goed”. En vooral: Van Hem is “de aarde met alles wat daarin is. En daarom geldt: “het land zal niet voor altijd verkocht worden, want het land is van mij; bij mij zijn jullie slechts vreemdelingen en pachters”. Dat betekent: “verantwoordelijkheid voor Gods aarde dat mensen, begiftigd met intelligentie, de natuurwetten en de delicate evenwichten die tussen de schepselen van deze wereld bestaan, moeten respecteren”.

  • Om over na te denken
    Bovenstaande houdt natuurlijk in dat wij veel mogen gebruiken, maar niet kapotmaken.
    Wat betekent dit voor mij persoonlijk?
    Wat ‘misbruik’ ik zelf?

Nog een citaat: “Als het universum zich ontvouwt in God, die het volledig vult… is er een mystieke betekenis te vinden in een blad, in een bergpad, in een dauwdruppel, in het gezicht van een arm mens”. De wereld zingt over een oneindige Liefde: hoe kunnen we er niet voor zorgen?”

De paus zegt: de joods-christelijke visie op de kosmos verdedigt de unieke en centrale waarde van de mens te midden van het prachtige concert van al God schepselen. Nu moeten we leren verstaan dat het menselijk leven onbegrijpelijk en onhoudbaar is zonder andere wezens. Want we zijn verbonden door onzichtbare banden,  onderdeel van een soort universele familie. Geen familie die we zelf gemaakt hebben – die oorsprong ligt ergens anders. De paus zegt: ‘God heeft ons zo nauw met de wereld om ons heen verbonden dat we de verwoestijning van de bodem bijna als een fysieke kwaal kunnen voelen, en het uitsterven van een soort als een pijnlijke misvorming.” De mens is niet autonoom, almachtig en grenzeloos: laten we dan ook stoppen met op die manier naar onszelf kijken. Beter voor onszelf en vruchtbaarder voor ons allen.

De paus spreekt ons allemaal aan: Ik vraag iedereen om deze pelgrimstocht van verzoening met de wereld die ons thuis is te begeleiden en zijn bijdrage te leveren om deze mooier te maken, omdat die toewijding te maken heeft met onze persoonlijke waardigheid en hoogste waarden. Tegelijkertijd kan ik niet ontkennen dat het noodzakelijk is om eerlijk te zijn en te erkennen dat de meest effectieve oplossingen niet van individuele inspanningen alleen zullen komen, maar vooral van belangrijke politieke beslissingen op nationaal en internationaal niveau. Niettemin helpen alle kleine beetjes. Het voorkomen van een stijging van de temperatuur op aarde met een tiende graad zou al voldoende zijn om het lijden van veel mensen te verlichten. Maar wat belangrijk is, is iets dat minder kwantitatief is:

  1. de noodzaak om te beseffen dat er geen blijvende veranderingen zijn zonder culturele veranderingen, zonder een volwassen worden van levensstijlen en overtuigingen binnen samenlevingen;
  2. dat er geen culturele veranderingen zijn zonder persoonlijke veranderingen.
  • Om over na te denken
    Wat de paus zegt is waar, denk ik, maar hij zegt één ding niet: je kunt in een maatschappij een grote omwenteling voor elkaar krijgen als meer dan 25 % van de bevolking een verandering wil.

Kunnen wij anderen ook mee krijgen? Spreken wij wel eens over onze eigen inspanningen? Proberen we samen met anderen iets te doen?

Gebed

logo GroenGelovig

(deel 3 klimaatgebed van Groen Gelovig)

Liefdevolle God,
U laat nooit los wat uw hand begon.
U hebt in Jezus alles gegeven wat nodig is voor herstel.
U opent de weg naar vrede tussen mensen en schepping.
U geeft ons hoop: u laat nooit los wat uw hand begon.

Eeuwige God,
U laat nooit los wat uw hand begon.
U wilt ons mensen niet loslaten in deze tijd.
Geef ons ogen, die zien wat juist is.
Ogen, die herkennen wat veranderbaar is.
Ogen, die een vergezicht zien en dromen van een wereld,
waar het goede der aarde eerlijk gedeeld wordt.

Meditatie 4

Vandaag het laatste stukje van de exhortatie. Dat is maar kort.

De vorige keer hebben we gezien dat de paus denkt dat wij, als bewoners van deze aarde, zelf ook veranderingen in gang kunnen zetten en niet hoeven te wachten op politieke wil.

In het volgende hoofdstukje zegt hij ons dat wij mensen minder kunnen vervuilen, onze verspilling minder kunnen maken en kunnen nadenken voordat we iets gebruiken of verbruiken. Gewoon zelf veranderen van instelling heeft wel degelijk ook effect op de wereld om ons heen. Er komt een proces op gang van bewustwording – geen grote veranderingen zonder veranderingen in de mensen zelf. Als steeds meer mensen actief zijn op dit vlak wordt de druk op de machtigen en politieke sectoren groter – aanpassingen en inzichten van onderaf dragen bij aan grote processen van veranderingen.

Hierbij weegt ook mee dat veranderingen in de westelijke landen (die zorgen voor ongeveer zeven keer meer uitstoot dan die van armere landen) een groot gevolg kunnen hebben.

Dan eindigt de brief met het inzicht dat de mens zich niet in de plaats van God moet stellen. Want díe mens wordt het grootste gevaar voor zichzelf…

  • Om over na te denken
    De paus is (of wordt) dit jaar 88. Zijn betrokkenheid bij de klimaatcrisis maakt duidelijk dat het een probleem is voor jong én oud. Wij kunnen allemaal nadenken over onze mogelijkheden binnen ons eigen budget. Doe ik al wat ik juist vind?

Vorige week heb ik aan mensen gevraagd of zij eens willen opschrijven wat ze doen. Niet om ze in de lucht te steken, maar om ons allemaal op ideeën te brengen.
hoe zijn wij al bezig met de klimaatcrisis

Wat heeft de klimaatconferentie in Dubai nou eigenlijk opgebracht?

Stukje uit een artikel van Both ENDS:
Er is geschiedenis geschreven in Dubai, letterlijk, want in de finale tekst hebben landen eindelijk opgeschreven dat de wereld moet wegbewegen van fossiele brandstoffen. Dit is het begin van het einde van de fossiele industrie.

Kanttekening: dat onder andere aardgas wordt gezien als ’transitiebrandstof’ is zeer teleurstellend. De laatste wetenschap is duidelijk: om de aarde niet gevaarlijk te laten opwarmen kunnen we geen nieuwe kolen-, olie- en gasprojecten meer beginnen. Ook moeten landen en bedrijven bestaande fossiele projecten afbouwen. De woorden zijn dus nog te voorzichtig, te weinig urgent en te vrijblijvend, maar het begin is er.

 Stukje uit een artikel van BNN/VARA over de resultaten van klimaattop. Daar wordt het bovenstaande ook gezegd, maar met toevoegingen:
Allemaal waar, maar zonder duidelijke afspraken over ‘groene’ alternatieven. Het doel vanuit het klimaatakkoord van Parijs om de opwarming ‘ruim onder de 2 graden’ te houden en alle actie te richten op 1,5 graad is bij lange na niet in zicht. Het begin is er, maar van een einde aan het gebruik van fossiele brandstoffen is geen sprake.

Ander voorbeeld van vooral mooie woorden, maar beter iets dan niets: de toezegging dat er aanmerkelijk meer geld komt voor aanpassing aan de gevolgen van de klimaatverandering bovenop de al eerder toegezegde 200 miljard. Daarbij gaat het om irrigatie en waterberging, maar ook om investeringen in nieuwe vormen van landbouw en voedselgewassen, vooral belangrijk voor opkomende landen.
Met dat resultaat verstomt waarschijnlijk – in ieder geval voorlopig – de kritiek dat dergelijke massale (en vervuilende!) toppen achterhaald zijn. Dubai was de massaalste tot nu toe. Wat is het voordeel van dergelijk topoverleg en wat is het alternatief?
(…) Het zijn juist de informele bijeenkomsten waar meningen worden uitgewisseld, standpunten verduidelijkt die bijdragen aan de dynamiek van conferenties zoals die in Dubai. Net zoals het ‘randgebeuren’, wat vaak als overbodig franje wordt gezien. De klimaattoppen fungeren, met al hun beperkingen, bij uitstek in die rol elkaar ontmoeten.
Na de mislukking van een aantal klimaatconferenties is wel eens gesuggereerd er maar helemaal mee te stoppen. ‘Dubai’ toont aan dat dat geen goed idee is. Zelfs beter een deels mislukte conferentie dan geen conferentie.
Zelfs als topoverleggen weinig concrete resultaten opleveren leiden ze wel tot bewustwording en vormen een stimulans voor beleidsmakers, bedrijven en burgers maatregelen te nemen. 

Laatste stuk van het klimaatgebed van Groen Gelovig

Geef ons hart voor alles wat leeft,
vul ons met bewogenheid en liefde.
Heer, voed onze onrust over onrecht en vervuiling.
Help ons ons in te zetten voor recht en vrede.
Dat heel uw schepping weer tot bloei mag komen,
en U groot mag maken.
Amen

Om over te mediteren
Zonnelied van de H.Franciscus

Allerhoogste, almachtige, goede Heer,

van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegening. U alleen, Allerhoogste, komen zij toe en geen mens is waardig U te noemen.

Geloofd zijt Gij, mijn Heer, met al uw schepselen, vooral heer broeder zon,

die de dag is, en door wie Gij ons verlicht. En hij is mooi en stralend met grote luister. Van U, Allerhoogste, draagt hij het zinnebeeld.

Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door zuster maan en de sterren. Aan de hemel hebt Gij ze gemaakt, schitterend, kostbaar en mooi.

Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door broeder wind en door de lucht en de wolken, het helder weer en ieder jaargetijde, waardoor Gij uw schepselen in leven houdt.

Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door zuster water, die heel nuttig is, nederig, kostbaar en kuis.

Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door broeder vuur, door wie Gij voor ons de nacht verlicht. En hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.

Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door zuster aarde, onze moeder die ons in leven houdt en leidt en allerlei gewassen met kleurige bloemen en kruiden voortbrengt.

Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door hen die vergiffenis schenken door uw liefde, en ziekte en verdrukking dragen. Gelukkig zij die dat dragen in vrede, want door U, Allerhoogste, zullen zij worden gekroond.

Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood, waaraan geen levend mens ontsnappen kan.

Wee hen die sterven in doodzonde.

Gelukkig wie zij aantreft in uw allerheiligste wil, want de tweede dood zal hun geen kwaad doen.

Loof en zegen mijn Heer en dank en dien Hem met grote nederigheid.